Оюнчулардын саны 10—25 киши. Оюн өткөрүлүүчү жерге аянтча, талаа, спорттук бөлмө. Оюнга даярдануу, Оюнчулар бир биринин колдорун кармашып тегерек болуп турушат. Өз ара макулдашуу менен ортого эки катышуучу чыгат, алардын бири качып, экинчиси кубалайт. Оюндун баяны. Буйрук боюнча биринчиси тегерек болуп кол кармашып тургандардын арасынан кача баштайт экинчиси — «ала күчүк» аны кубалап жетүү керек. Бир биринин колдорун кармашып тегерек болуп турушкан оюнчулар «ала күчүккө» тоскоолдук кылышып, качып бараткан оюнчуга жардам беришет. Эгерде «ала күчүк» качып бараткан оюнчуну кубалап жетип алса, алар бири-бири менен алмашышып, оюнду кайрадан башташат. Эгерде «ала күчүк» көпкө чейин жетип кармай албаса, тегеректе турган оюнчулардын бирөөсү менен орун алмашат. Оюн катышуучулар каалаган убакытка чейин уланышы мүмкүн. Оюндун эрежеси.«Ала күчүк» же качып бараткан оюнчу тегерек болуп тургандардын туурасынан кесип өтүп качууга тыюу салынат. Оюнчулар колдорун к
...
Читать дальше »
|
Оюнчулардын саны 5—10 киши.
Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, спорттук бөлмө.
Оюнга даярдануу. Оюнга жетекчи шайланат, калган оюнчулар этектерин артка жайышып, малдаш урунуп тегерек болуп отурушат да оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны, Оюнчулар бутуна шарт туруп кетүүгө аракеттенсе, оюн жетекчиси алардын жайылган этектерин тепсеп, ордуларынан тургузбоого шашылат. Бутуна турганы, оюн жетекчиси менен орун алмашкандан кийин оюн кайрадан баштала берет. Оюн алар каалаган убакытка чейин уланат. Жетекчинин ролун жакшы аткарган катышуучу оюндун жеңүүчүсү болуп эсептелинет.
Оюндун эрежеси. Этектерин жыйнап отурууга, бир бирине жардам берүүгө же тоскоолдук кылууга, оюн
...
Читать дальше »
|
Оюнчулардын саны 3—5 киши.
Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, спорттук бөлмө.
Оюнда жип колдонулат.
Оюнга даярдануу. Оюнчулар бир катар болуп турушуп буттарын жиптер менен өтүп, оюн өтчү аралык шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Оюнчулардын бирөөсүнүн буйругу боюнча, оюнчулар белгиленген аралыктан тушоолору менен бат басып өтүүгө аракеттенишет. Оюнчулардын аракети 2—3 жолу кайталанышы мүмкүн. Марага биринчи болуп келген оюнчу жеңүүчү болот.
Оюндун эрежеси. Буйруктан мурда аракетти баштоого, тушоону чечип аралыктан өтүүгө, аралыкты толук өтпөй коюуга, бир бирине тоскоолдук кылууга болбойт.
...
Читать дальше »
Просмотров: 718 |
Добавил: VIP |
Дата: 08.02.2014
|
|
Оюнчулардын саны 4—10 киши. Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, спорттук бөлмө. Оюнга даярдануу. Оюнчулар экиден болушуп бир бирин карашып тизелерин бүгүшүп чочоюп отурушуп, оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Оюнчулар тизелерин бүгүп басып жана секирип жүрүшүп бир бирин колдору менен түртүшүп жана тартышып тең салмактарынан чыгарып отургузууга аракеттенишет. Андан кийин оюнчулар атаандаштары менен алмашышып, оюнду кайрадан каалашкан убакытка чейин улантышат. Атаандаштарын тең салмактарынан чыгарып көп ирет жыдыткан адам, оюндун жеңүүчүсү болот.
Оюндун эрежеси. Тизелерин түздөп тик турууга, бир бирин муштоого, урууга, колдун манжаларын кайрууга, кийимдерден, чачтардан кармоого, чурулдоого болбойт,
|
Оюнчулардын саны 3—5 киши.
Өткөрүлүүчү жер: аянтча, таштуу жер.
Оюнга даярдануу Адегенде оюн өтчү жерге таштарды 30 см. 1 м. аралыкта тизип алып оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алынат. Ар ким өз кезеги келгенде бир бутун тизеден бүгүп, жерге тийгизбестен, тизилген таштардын үстүндө тең салмагын жоготпой басуу керек. Оюнчулардын аракети 3—5 жолу кайталанышы мүмкүн. Тең салмагын жоготпой бир буту менен таштарды басып өткөн оюнчу жеңип чыгат.
Оюндун эрежеси. Бир бирине тоскоолдук кылууга, жардам берүүгө, таштарды ордунан жылдырууга, тең салмакты жоготкондой кийин таш үстүндө басууну улантууга болбойт.
Оюндун тарбиялык мааниси — тең салмакты сактоого, чыдамкайлыкка, арал
...
Читать дальше »
|
Оюнчулардын саны 5—6 киши.
Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, спорттук бөлмө.
Оюнга даярдануу. Оюнчулар бир катар болуп турушуп, оюн өткөрүлүүчү аралык, оюндун шарты жөнүндө сүйлөшүп алышкандан кийин, тизелерин бүгүшүп. чочоюп отурушат.
Оюндун баяны. Оюнчулардын бирөөсүнүн буйругу боюнча, катышуучулар өрдөкчө басышып белгиленген аралыктан тез өтүүгө аракеттенишет. Оюнчулардын аракети 2—3 жолу кайталанышы мүмкүн. Марага биринчи өрдөкчө басып келгени болот.
Оюндун башка түрү: Чочоюп отуруп, секирип жүрүү эки тизе менен басуу.
Оюндун эрежеси. Буйруктан мурда баштоого, туруп басууга, аралыкты толук басып өтпөй ко
...
Читать дальше »
|
Оюнчулардын саны 2—10 киши.
Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, талаа спорттук бөлмө.
Оюнга даярдануу. Катышуучулар бир катар болуп турушуп алып оюндун шарты жана кезеги жөнүндө сүйлөшүп алышкандан кийин кош аяктап күтүп турушат.
Оюндун баяны. Оюнга катышуучулардын бирөөсүнүн буйругу боюнча оюнчулар белгиленген аралыктан кош аяктап жүгүрүп өтүү керек. Оюн 2—3 жолу
кайталанышы мүмкүн. Марага биринчи келгени жеңүүчү болот.
Оюндун башка түрлөрү бар: Маселен, чалкалап, кол жана буттарды ракка окшотуп басуу. Өрдөкчө майпаңдап басуу ж. б.
|
Оюнчулардын саны 4—8 киши. Оюн өткөрүлүүчү жер: аянтча, спорттук бөлмө, Оюнга даярдануу. Оюнга жетекчи шайланат, калган оюнчулар бир катар болуп турушкандан кийин оюндун шарты жана кезеги жөнүндө сүйлөшүп
алышат.
Оюндун баяны, Жетекчисинин талабы боюнча, катышуучулар белгиленген аралыктан кайсыдыр айбандын бирөөнүн басканын туурап өтүшөт. Оюн өзүлөрү каалаган убакытка чейин уланат да, оюндун шартын жакшы аткарганы жеңүүчү болот.
Оюндун эрежеси. Тапшырмадан чыгууга, бир бирине тоскоолдук кылууга, белгиленген аралыкты толук өтпөй коюга болбойт.
Оюндун мааниси. Ар кандай ыкма менен басуунун жолдорун үйрөтөт, айбандар жөнүндө кеңири
...
Читать дальше »
|
Оюнчулардын саны 5—15 киши.
Оюнга даярдануу: Жетекчи шайланат да, калган оюнчулар бир катар болуп турушкандан кийин оюн өткөрүлүүчү аралык, шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат.
Оюндун баяны. Жетекчисинин буйругу боюнча катышуучулар белгиленген аралыктан жөө басып тез өтүүгө аракеттенишет. Оюн 2—3 жолу кайталанышы мүмкүн. Марага биринчи келгени оюндун жеңүүчүсү болуп эсептелинет.
Оюндун башка дагы түрлөрү. Таяк таянып басуу, таякты желкеге коюп басуу, таякты белге коюп басуу, дөңгө басып чыгуу, дөңгө басып түшүү, кумда басуу, сууда басуу, карда басуу, айдалган жерде басуу, ылай жерде басуу, чөптө басуу.
Оюндун эрежеси: Буйруктан мурда басууга, бир бирине тоскоолдук кылууга, жүгүрүүгө, аралыктан толук өтпөй коюуга болбойт.
Оюндун мааниси, Күчтүүлүгүнө, чыдамкайлыкка тарбиялайт. Бойду түз, тыкан алып жүрүү
...
Читать дальше »
|
Селкинчек тебүү бул Кыргыз эл оюндарына кирет. Ар кандай той-аштарда даракка селкинчек жасашып 2-6 га чейинки кыз жигит чыгып селкинчек тебишет. Оюн убактысы чексиз канча каалашса ошончо. Эрежелер: Жакындоого, тосколдук берүүгө мүмкүн эмес.Айта кетсек азыр аны ТВдан да көрсөңүз болот мисалга Сармерден оюнунда да чет жакта эки жаш селкинчек тееп турушат. Оюнда күч тарбияланат, тең салмакты сактоого, чечкиндүүлүккө, тартипти сактоого үйрөтөт.
|
|
Кыргыз эли сөзгө өтө бай эле. Кыргыз элинин оозеки адабияты абдан өнүккөн. Кыргыздар макалга бай калк болгондуктан элдик оюндарга макал айтышуу да кирет... Бул оюнду көчөдө гана эмес сабактарда да уюштуруп турушат... Мисалга 2-3 окуучуну доскага чыгарып... Бул оюндун эрежеси оңой эле макал айтышып эки жактын бирөөсү макал айталбай, таппай калса ал жак жеңилген болот.
|
Адамдын кийимине караба, сөзүнө кара Жаман кийим ичинде жалындаган жүрөк бар. Адамды өттү экен деп эсептебе, Артында өчүрүлгүс изи калса. Арбак ыраазы болбой, тирүү жарыбайт. Алтынды эрите албаган иритер, Терини ашата албаган чиритер. Акыл, илим-тирүүлүктө урмат, өлгөндө-даңк . Ат кадырын минген билет. Ат аяган жер карайт, куш аяган көк карайт. Ак ийилет, бирок сынбайт. Алпты жеңген баатыр эмес, ачууну жеңген баатыр. Аттан айрылсаң да, ээр токумунан айрылба. Аз сүйлө, көп тыңда.
|
Акыйнек, акый - кыргыз оозеки поэзиясындагы айтыш жанрынын бир түрү. Кордоо, шакаба чегүү, мыскыл мүнөзүндөгү жаш кыздардын айтышы. Акыйнек айтышкан кыздар тууган-уругуна, айыл-конушуна карата эки жаат болуп бөлүнүп, маңдай-тескей туруп, бири экинчисинин кемчилигин алмак-салмак чукуп, шакаба айтышкан. Акыйнек музыкалык аспапсыз, көбүнчө обонго салынбай айтылган. Акыйнек жалаң эле кордоо, мазактоо мүнөзүндө болбостон, кээде сөзгө чечендикти, сөз тапкычтыкты сынашуу максатын да көздөп оюн-зоок, тамаша иретинде да айтылган. Акыйнек айтышуу учурда жанданып, айтыш өнөрүнүн бир жанры катары өнүгүүдө.
Мисалы: "Байдын кызы менен жардынын кызы" деген акыйнек айтыш: Байдын кызы: Этегимби, жеңимби? Ушул кыз менин теңимби? Ой, жарды кыз, жарды кыз, Жакшылап уккун кебимди.
|
Оюндун баяны:Жетекчи отургандардын артынан айланып басып жүрүп жоолукту билдирбей бирөөнүн артына таштап салып, айланып жүрүүсүн уланта берет. Эгерде артына таштаган жоолукту отурган оюнчу байкабай калса, жетекчи кайрадан келип жоолукту алып, байкабай калган кишинин жонуна жоолук менен ура баштайт. «Таяк» жеген оюнчу отургандардын артынан тегеренип жүгүрүп качып, кайрадан өз ордуна келип отурууга шашат. Эгерде качкан оюнчу жетекчиге жеткирбей жана урдурбай качып келип ордуна кайрадан отурса, оюн жетекчиси өз ордунда калып, оюнду улантат. Эгерде жетекчи качканды кубалап жетсе, алар ролдору менен алмашышып оюн кайрадан башталат. Эгерде артына ташталган жоолукту отурган оюнчу байкап калса, ал жоолукту тез алып жетекчини кубалап жетип, жоолук менен жонуна урууга аракеттенет. Оюн жетекчиси болсо ага жеткирбей айланып качып бошоюн орунга келип отурууга аракеттенет. Жетекчи, кубалаган оюнчудан кача албай калса кайрадан
...
Читать дальше »
|
 Оюнда бир нече кыз-жигиттер же бир эле кыз-жигит ат устундо кубалашып ойношот. Бир нече ончой кыздар менен жигиттер ойногондо, кыз-жигиттер кезектери келгиче бирден даярданып турушат, оюн башталганда кызды кубалоо чегине кыз-жигит барып, кыз атын чаап качат, качып бараткан кызды, эржигит чектелген аралык ичинде ат чаап кууп жетиш керек, жеткен сон, баш кийими менен кыздын аркасына тийгизүү жеңгендигин тастыктайт, кызга жетип бетинен ооп кыздан алдыны карай качып чыгуу да жигиттин женгендигин билдирет. Кызды ат чаап кууп жетпесе, жигиттин оюндан чыгуусу шарт болот. Тандоо ыкмасы менен уткан жигиттер жана кыздар оюндун женучусу аныкталгыча ойношот.
Оюн шарты боюнча экиден жыйырмага чейин кыз жигит катыша алат. Оюндун откоруло тур
...
Читать дальше »
|
 Ат чабыш - байыркы замандан бери эле кыргыздын эн кызыктуу оюндарынын бири. Кыргыз эли торттулук мал кутууну кесип кылып келген. Алардын ичинен жылкы озгочо орунду ээлейт. Кыргыз турмушунда жылкы минсе - ат, жук артса - унаа, сааса саан болуп кызмат кылган, сойсо чуйгун эт болгон. Жылкынын жорголору, кулуктору ото жогору бааланып, аларды байгеге кошушкан. Кыз узатып, уул уйлонткондо, тай-аш бергенде ат чабышып, тогуздап байге сайылган.
Саяпкерлер чабыла турган аттарды бир-эки ай кермеге байлап, азыраак жем-чоп берип, анда-санда тердетип, тан ашырып таптаган. Чабыла турган кулуктордун кокулдору тушурулуп, куйруктары туйулгон. Кулукторду 8-14 жаштагы чыйрак балдар чабышкан. Ат чапчу б
...
Читать дальше »
|
|