|
Оюнчулардын саны 5—15 киши. Оюнга даярдануу: Жетекчи шайланат да, калган оюнчулар бир катар болуп турушкандан кийин оюн өткөрүлүүчү аралык, шарты жөнүндө сүйлөшүп алышат. Оюндун баяны. Жетекчисинин буйругу боюнча катышуучулар белгиленген аралыктан жөө басып тез өтүүгө аракеттенишет. Оюн 2—3 жолу кайталанышы мүмкүн. Марага биринчи келгени оюндун жеңүүчүсү болуп эсептелинет. Оюндун башка дагы түрлөрү. Таяк таянып басуу, таякты желкеге коюп басуу, таякты белге коюп басуу, дөңгө басып чыгуу, дөңгө басып түшүү, кумда басуу, сууда басуу, карда басуу, айдалган жерде басуу, ылай жерде басуу, чөптө басуу. Оюндун эрежеси: Буйруктан мурда басууга, бир бирине тоскоолдук кылууга, жүгүрүүгө, аралыктан толук өтпөй коюуга болбойт. Оюндун мааниси, Күчтүүлүгүнө, чыдамкайлыкка тарбиялайт. Бойду түз, тыкан алып жүрүү
...
Читать дальше »
|
|
Селкинчек тебүү бул Кыргыз эл оюндарына кирет. Ар кандай той-аштарда даракка селкинчек жасашып 2-6 га чейинки кыз жигит чыгып селкинчек тебишет. Оюн убактысы чексиз канча каалашса ошончо. Эрежелер: Жакындоого, тосколдук берүүгө мүмкүн эмес.
Айта кетсек азыр аны ТВдан да көрсөңүз болот мисалга Сармерден оюнунда да чет жакта эки жаш селкинчек тееп турушат. Оюнда күч тарбияланат, тең салмакты сактоого, чечкиндүүлүккө, тартипти сактоого үйрөтөт. |
|
Кыргыз эли сөзгө өтө бай эле. Кыргыз элинин оозеки адабияты абдан өнүккөн. Кыргыздар макалга бай калк болгондуктан элдик оюндарга макал айтышуу да кирет... Бул оюнду көчөдө гана эмес сабактарда да уюштуруп турушат... Мисалга 2-3 окуучуну доскага чыгарып... Бул оюндун эрежеси оңой эле макал айтышып эки жактын бирөөсү макал айталбай, таппай калса ал жак жеңилген болот.
|
|
Адамдын кийимине караба, сөзүнө кара Жаман кийим ичинде жалындаган жүрөк бар. Адамды өттү экен деп эсептебе, Артында өчүрүлгүс изи калса. Арбак ыраазы болбой, тирүү жарыбайт. Алтынды эрите албаган иритер, Терини ашата албаган чиритер. Акыл, илим-тирүүлүктө урмат, өлгөндө-даңк . Ат кадырын минген билет. Ат аяган жер карайт, куш аяган көк карайт. Ак ийилет, бирок сынбайт. Алпты жеңген баатыр эмес, ачууну жеңген баатыр. Аттан айрылсаң да, ээр токумунан айрылба. Аз сүйлө, көп тыңда. Ачуу тил таттуу турмушт
...
Читать дальше »
|
|
Акыйнек, акый - кыргыз оозеки поэзиясындагы айтыш жанрынын бир түрү. Кордоо, шакаба чегүү, мыскыл мүнөзүндөгү жаш кыздардын айтышы. Акыйнек айтышкан кыздар тууган-уругуна, айыл-конушуна карата эки жаат болуп бөлүнүп, маңдай-тескей туруп, бири экинчисинин кемчилигин алмак-салмак чукуп, шакаба айтышкан. Акыйнек музыкалык аспапсыз, көбүнчө обонго салынбай айтылган. Акыйнек жалаң эле кордоо, мазактоо мүнөзүндө болбостон, кээде сөзгө чечендикти, сөз тапкычтыкты сынашуу максатын да көздөп оюн-зоок, тамаша иретинде да айтылган. Акыйнек айтышуу учурда жанданып, айтыш өнөрүнүн бир жанры катары өнүгүүдө. Мисалы: "Байдын кызы менен жардынын кызы" деген акыйнек айтыш: Байдын кызы: Этегимби, жеңимби? Ушул кыз менин теңимби? Ой, жарды кыз, жарды кыз, Жакшылап уккун кебимди. Жарыбаган жалчылар
...
Читать дальше »
|
|
Оюндун баяны: Жетекчи отургандардын артынан айланып басып жүрүп жоолукту билдирбей бирөөнүн артына таштап салып, айланып жүрүүсүн уланта берет. Эгерде артына таштаган жоолукту отурган оюнчу байкабай калса, жетекчи кайрадан келип жоолукту алып, байкабай калган кишинин жонуна жоолук менен ура баштайт. «Таяк» жеген оюнчу отургандардын артынан тегеренип жүгүрүп качып, кайрадан өз ордуна келип отурууга шашат. Эгерде качкан оюнчу жетекчиге жеткирбей жана урдурбай качып келип ордуна кайрадан отурса, оюн жетекчиси өз ордунда калып, оюнду улантат. Эгерде жетекчи качканды кубалап жетсе, алар ролдору менен алмашышып оюн кайрадан башталат. Эгерде артына ташталган жоолукту отурган оюнчу байкап калса, ал жоолукту тез алып жетекчини кубалап жетип, жоолук менен жонуна урууга аракеттенет. Оюн жетекчиси болсо ага жеткирбей айланып качып бошоюн орунга келип отурууга аракеттенет. Жетекчи, кубалаган оюнчудан кача албай калса кайрадан
...
Читать дальше »
|
 Оюнда бир нече кыз-жигиттер же бир эле кыз-жигит ат устундо кубалашып ойношот. Бир нече ончой кыздар менен жигиттер ойногондо, кыз-жигиттер кезектери келгиче бирден даярданып турушат, оюн башталганда кызды кубалоо чегине кыз-жигит барып, кыз атын чаап качат, качып бараткан кызды, эржигит чектелген аралык ичинде ат чаап кууп жетиш керек, жеткен сон, баш кийими менен кыздын аркасына тийгизүү жеңгендигин тастыктайт, кызга жетип бетинен ооп кыздан алдыны карай качып чыгуу да жигиттин женгендигин билдирет. Кызды ат чаап кууп жетпесе, жигиттин оюндан чыгуусу шарт болот. Тандоо ыкмасы менен уткан жигиттер жана кыздар оюндун женучусу аныкталгыча ойношот. Оюн шарты боюнча экиден жыйырмага чейин кыз жигит катыша алат. Оюндун откоруло тур
...
Читать дальше »
|